دوازده اصل مهم از مديريت ريسك

اصل اول: كليه فعاليتهاي انساني كه در آنها از وسايل و تجهيزات فني استفاده ميشود، مستلزم حدودي از عناصر ريسك است.
اصل دوم: از هر خطر شناسايي شده نبايد ترسيد، زيرا همه خطرات قابل كنترل هستند.
اصل سوم: به مشكلات با ديدي صحيح و مناسب بنگريد.
اصل چهارم: ريسكها بايد طبقه بندي شده و ارزيابي آنها بر اساس دانش ، تجربيات و همچنين نيازهاي كارخانه صورت گيرد.
اصل پنجم: كليه مقررات و اصول موجود در كارخانه و عناصر سازماني آن بايد طوري طرحريزي شوند كه از يك فلسفه واحد پيروي كنند.
اصل ششم: عمليات سيستم همواره با درجه اي از ريسك همراه است، يك تجزيه و تحليل خوب بر ضرورت كاهش وقوع حوادث تاكيد خواهد كرد.
اصل هفتم: تجزيه و تحليل ايمني سيستم و ارزيابي ريسك مغايرتي با كنترلهاي مناسب و صحيح فني ومهندسي ندارد.
اصل هشتم: تعيين دقيق اهداف و پارامترهاي بررسي ريسك بسيار مهمتر از يافتن روشهاي استانداردشده معمول براي حل مشكلات است.
اصل نهم: براي برطرف كردن مشكلات و مسايل ايمني فقط يك " بهترين راه حل" وجود ندارد و تعداد متنوعي از روشها موجود هستند كه اجراي هركدام از آنها ممكن است درجه اي از ريسك را كاهش دهد.
اصل دهم: براي اطلاع و استفاده از انواع متدهاي دستيابي به اهداف خاص ايمني، بهترين و موثرترين راه مشاوره با يك طراح است.
اصل يازدهم: در عمل رسيدن به ايمني مطلق امكان ندارد.
اصل دوازدهم: در برنامه ريزي و طراحي سيستم هيچ" مشكل ايمني" وجود ندارد و تنها مشكلات مهندسي و مديريتي هستند كه در صورت حل نشدن مي توانند منجر به بروز حادثه و شبه حادثه شوند.
 

تكنيكهاي مديريتي در شناسايي خطرات

بر اساس تعريف ، «حادثه» رويداد پيش بيني نشده و ناخوشايندي است كه فعاليتهاي كاري را دچار وقفه كرده و ممكن است با جراحت يا خسارت مالي نيز همراه باشد. برخي از حوادث ، موجب بروز خسارات و آسيبهاي انساني ، اجتماعي و صنعتي جدي مي شوند كه اين امر از طريق كاهش راندمان كاري، تأثير معني داري بر بهره وري و توليد خواهد داشت و نكته مهمتر ، اثرات سوء اجتماعي و به تبع آن اثرات رواني حاصله بر روي نيروي كار مي باشد. در هر صورت تكنيكهاي ايمني نشان داده كه ما مي توانيم حوادث را تا حد زيادي شناسايي و كنترل نموده تا از وقوع آنها پيشگيري كنيم.

شناسايي موفق حادثه ، حداقل نياز به چهار اقدام اساسي دارد:
1- مطالعه و بررسي همه جانبه محيط كار
2- تجزيه و تحليل حوادث به وقوع پيوسته
3- تشكيلات كنترل و نظارت
4- بازرسي در حين کار
5- انجام مطالعات وتحقيقات
 

آناليز مقدماتی خطر PHA (بصورت پاور پوينت)

PHA يك آناليز ايمني سيستماتيك است كه براي شناسايي مناطق ايمني بحراني جهت ارزيابي خطرات مهم و شناسايي الزامات طراحي ايمني سيستم مورد استفاده واقع مي‌شود. با انجام اين مطالعه ليستي از خطرات غير قابل چشم پوشي و يك ارزيابي از ريسكهاي باقيمانده پس از اعمال اقدامات پيشگيرانه فراهم مي‌شود. اين فهرست شامل ارزيابي كيفي و نه كمي از ريسك مي‌باشد که اغلب بصورت ليست جدول‌بندي شده از اقدامات پيشگيرانه با تعريف كيفي ميزان اثربخشي قابل پيش بيني ارائه مي‌گردد.
آناليز مقدماتي خطر معمولاٌ اولين تلاش در فرايند آناليز ايمني سيستم به منظور شناسايي و طبقه بندي خطرات مرتبط با فعاليت يك سيستم، فرايند يا روش كار است که ترجيحاٌ در فاز توازن و ايده و تفکر از چرخه عمر سيستم اجراء مي شود. در بعضي از منابع ممکن است اجراي مطالعه ٌليست مقدماتي خطر مقدم بر PHA شمرده شود.

آناليز مقدماتي خطر يک روش آناليز نيمه کمي است که به منظور اهداف زير صورت مي پذيريد:
- شناسايي خطرات بالقوه و رويدادهاي اتفاقي که ممکن است به بروز حادثه اي منجر شود.
- رده بندي رويدادهاي شناسايي شده بر حسب ريسک آنها
- تعيين کنترلهاي لازم براي خطرات و شناسايي اقدامات اصلاحي

اين مطلب توسط جناب مهندس حامد امینی تهیه شده است.

ارزيابي ريسك به روش HAZAN

در Hazan بايستي تشخيص دهيم كه در حالت هاي مختلف چه اتفاقي ممكن است بيفتد. اولين كار در اين مورد شناخت و در نظر گرفتن كليه خطاهايي است كه مي توانند اتفاق بيفتد و منجر به حادثه شده و يا مشكلاتي در فرايند توليد ايجاد نمايند. در مرحله بعد بايستي خسارات را پيش بيني نماييم و عواقب حادثه را روي مردم عادي، كاركنان و تجهيزات پيش بيني نمائيم، بهترين كار براي بررسي احتمال اين است كه به حوادثي كه در گذشته اتفاق افتاده است، مراجعه نمائيم. اما در بعضي اوقات هيچ مدركي و آمار و ارقام دقيقي در دست نيست كه در اين صورت روش خلاقيت و روش هاي آماري را در نظر مي گيريم و پيش بيني مي نمائيم.در مرحله سوم بايد مشخص نمائيم كه هر چند مدت، ممكن است حادثه اي به وقوع بپيوندد. مرحله چهارم پيشگيري است كه بايد اقداماتي را كه مي توانند مانع از وقوع حادثه گرديده و يا احتمال وقوع آن را كاهش دهند و يا حتي اثرات آنها را تخفيف دهند مشخص نموده و پيشنهاداتي در اين زمينه ارائه نمائيم.
در مرحله بعد بايستي اين روش ها را با قوانين و مقررات ايمني موجود مقايسه نموده و هماهنگي بين آنها بوجود آورد و سپس در مرحله ششم بايستي هزينه هايي كه جهت كنترل خطرات صرف مي گردد را برآورد نموده و آن را با هزينه هايي كه در اثر وقوع حادثه عارض مي گردد مقايسه كرده و دقيقاً مشخص نمود كه آيا هزينه اي كه جهت كنترل صرف خواهد شد به صرفه است يا خير. در آخرين مرحله، اگر هزينه هايي كه خرج مي كنيم به صرفه نباشد، بايد به دنبال روش و راه حل ساده تري گشت.
 

ارزيابي خطر به روش FMEA

تعريف:
FMEA در ارزيابي ريسک روش تحليلي است که مي‌کوشد تا حد ممکن خطرات بالقوه موجود در محدوده‌اي که در آن ارزيابي ريسک انجام مي‌شود و همچنين علل و اثرات مرتبط با آن را شناسايي و رتبه بندي کند.

مراحل انجام کار:
1- جمع آوري اطلاعات مربوط به فرايند
2- تعيين خطرات بالقوه
3- بررسي اثرات هر خطر
4- تعيين علل خطر
5 - چک کردن فرايندهاي کنترل
6- تعيين نرخ وخامت
7- احتمال وقوع
8- نرخ احتمال کشف خطر
9- محاسبهRPN
 

نقاط قوت و ضعف مديريت ايمني

قرن بيستم شاهد تولد و رشد نهضت ايمني در سراسر دنيا بود. اگرچه سرعت و سير رشد آن در كشورها بسته به درجه پيشرفت اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و صنعتي، در طول يك سده كند يا سريع بوده است، اما مي‌توان تكامل تدريجي مقوله ايمني را با ردگيري و كوشش‌هاي آغازين براي حفاظ ‌گذاري ماشين‌آلات و پرداختن به خطرات حاد و تصويب «قانون پرداخت غرامت» در انگلستان و امريكا تا رويكردهاي پيچيده امروز در اغلب كشورها مشاهده كرد. ارگونومي يا مهندسي فاكتورهاي انساني، ارزيابي ريسك و روش‌هاي سيستماتيك ايمني نمونه‌هايي از اين رويكردهاي پيچيده مي‌باشند، در اين رابطه سازمان‌هاي كشور ما، بويژه در دهه اخير، با تأثير از روند استقرار سيستم‌هاي مديريتي، قدم در راه به‌كارگيري رويه‌هاي نوين در ايمني و بهداشت حرفه‌اي نهاده‌اند. اگر اين تغيير نگرش با شناخت و آگاهي كافي از ظرفيت‌ها و مقتضيات ايمني و بهداشت حرفه‌اي كه به شدت متأثر از فرهنگ سازمان‌ها، تغييرات اجتماعي و سياسي جامعه و الزامات ناشي از تكنولوژي و غيره است نباشد، تغيير مهمي در عملكرد ايمني و بهداشت حرفه‌اي سازمان‌ها ايجاد نخواهد كرد. در اين نوشتار، محوريت بحث، تجربه سازمان‌هاي متعلق به كشورهاي توسعه يافته و صنعتي است كه مي‌تواند به عنوان راهنما و چراغ راهي براي متخصصان ايمني و بهداشت حرفه‌اي كشورمان مورد استفاده قرار گيرد. هر چند وضعيت ايمني و بهداشت حرفه‌اي در سازمان‌ها، جدا از برخي تفاوت‌ها در اغلب كشورها يكسان است.
 

بهره گيري از نحوه تفکر سيستمي در مديريت H.S.E

هنر تفکر سيستميک آن است که ما را قادر مي سازد تا از ميان انبوه پيچيدگي ها به ساختارهاي اصلي مسائل دست يابيم و قوانين حرکت آن ها را بشناسيم . در عين حال تفکر سيستميک به معني چشم پوشي از پيچيدگي ها نيست ، بلکه درست برعکس به معني چگونگي سازماندهي آن هاست به گونه اي که بتوان برآن ها فائق آمد. در مورد يک مشکل ايمني بوجود آمده در سازمان مديريت براي درک چگونگي پيدايش و شکل گيري معضل ، بر اساس روش هاي کنوني بايد يک سري عوامل پيچيده و متنوع را دسته بندي کند .اين کار به تهيه ليست طويلي مي انجامد که نمايانگر عوامل پيچيده اي است که مدير ايمني با آن سروکار دارد . بديهي است به سادگي علت هاي اصلي در ميان انبوه متغيرها گم مي شود، چنانکه جنگل در ميان درختان ناپديد مي گردد. اين جاست که تفکر سيستميک به مدد مي آيد و بوسيله الگوهاي سيستمي، توان ايجاد ساختار و مدلي مناسب براي چيدن عوامل و جزئيات را در کنار هم به ما مي دهد تا تصويري شکيل وگويا از کل قضيه به دست آوريم.